Çocuğumun Covid 19 testi pozitif çıktı. Hangi durumlarda endişe etmeliyim?
MIS-C denilen hastalık nedir?
Son günlerde olgu sayısının hızlı ve yüksek artışı beraberinde de birçok soruya cevap aramak zorunda bırakıyor. Son zamanlarda en çok sorulan sorulardan biri de şöyle; “ailenin bir üyesinde covid tanısı mevcut. Ailecek karantinadayız ama çocuğumuz için çok endişeliyiz. Ya ona da bulaşırsa diye çok korkuyoruz. Virüsün çocuğumuza bulaşmasını nasıl önleyebiliriz?” Bununla birlikte; “çocuğumuzda da ateş var ne yapmalıyız, ne kullanmalıyız?” soruları da beraberinde gelmekte.
Salgının en başından beri yapılan araştırmalar, hastalığın çocukları görece az etkilediğini ortaya koyuyordu. Ben bu süreçte arayan tüm hastalarıma “ateşi takip edin. 38 dereceyi geçen ateş oldukça da parasetamol grubu bir ateş düşürücü verin” diye cevapladım. “Çocuklarda akciğer tutulumu çok nadir görülen bir durum ve çocuğunuzun genel durumu iyi olduğu sürece endişe etmeyin” dedim. Çünkü altta yatan bir hastalığı olmadığı sürece çocuklarda covid 19, grip mikrobu olarak bilinen influenza mikrobunun seyrine çok benzeyen bir üst solunum yolu enfeksiyonu gibi seyretmektedir ve genel olarak ateş 2-3 günde sonlanmaktadır. Ek bir şey yapmaya gerek kalmadan hastalık klinik seyrini tamamlayıp bitmektedir.
Şimdi gelelim “hangi durumlarda endişe etmeliyim?” sorusunun cevabına.
Nisan 2020’de ilk defa Covid 19 tanılı 3 çocukta mis-c sendromu (birden fazla sistemi tutan yaygın iltihaplı sendrom) tanımlandı. İngiltere’den yapılan duyurumda bu hastalığa yakalanan 8 çocuğun 3’ünün yoğun bakım ihtiyacı olduğu, bu çocuklardan da birinin ne yazık ki hayatını kaybettiği bildirildi. Bu haberin ardından New York’tan 5-14 yaş arasında 110 mis-c hastası tanımlandı ve bu çocukların 3 tanesi hayatını kaybetti. Ülkemizde de 3 büyük şehirden olgu bildirimleri oldu ama arken tanı ve tedavi ile herhangi bir olumsuzluk yaşanmadan hastalık iyi sonlandı.
Bu örnekleri vermemin sebebi sizi korkutmak değil var olanı paylaşmak. Çünkü bildikçe daha tedbirli oluyoruz. Tüm bunlara rağmen sakın korkmayın. Çünkü mis-c çok nadir görülen bir durum olup, bulaşma oranı 100.000’de 2 olarak bildirilmiştir. Mis-c’ye yakalanan çocukların % 30’unda altta yatan bir hastalık vardır. En sık görülen hastalık birlikteliği ise “alerjik astım ve obesitedir”.
Hastalık 21 yaş altında herhangi bir yaş grubunda görülebilmekle beraber, 8-11 yaş arasında en sık görülür. Avrupa ve ABD verilerine göre Asya’lı çocuklarda daha nadir görülmektedir.
Hastalığın diğer belirtileri nedir?
Hastalık Covid 19 seyri sırasında görülebildiği gibi hastalık geçirildikten sonraki bir kaç hafta içinde de kendini gösterebilmektedir.
Hastalıktan şüphe etmek için gerekli olan ilk şey; “ateş”. Ateş bu hastalığın olmazsa olmazıdıdır. Unutmayın, covid doğal seyrinde de ateş var. Bu nedenle ateş tek başına şüphe etmek için yeterli değil. Ateşin inatçı olması ve sürekli 38.5 derece üzerinde seyretmesi gerekir. Ateşle beraber çoklu organ hasarını düşünderecek başka bulgular da mutlaka eşlik etmelidir.
Tansiyon düşüklüğü diğer en sık eşlik eden belirtidir. Pandeminin başından beri çocuklarda covid 19 seyrinde akciğer tutulumu olmadığını söylesek de mis-c seyrinde akciğer tutulumu olabiliyor. Bu nedenle çocuğunuzda nefes almakta zorlanma varsa bu durum da mis- c’den şüphe etmek için yeterli bir sebeptir. Mis- c, çoklu organ tutulumu yapmaktadır. Kalp, böbrek ve karaciğer tutulumu ve cilt bulguları bu hastalıkta sıklıkla izlenmektedir.
Çocuğunuza Covid 19 tanısı kondu ya da aile içinde covid 19 tanılı hasta varsa; çocuğunuzda 38.5 dereceyi geçen inatçı ateş ile beraber, bilinç bulanıklığı, genel durumunda bozulma, karın ağrısı, cilt döküntüsü, gözlerde kızarıklık (konjoktuvit yani göz iltihabı), öksürük ve özellikle solunum sıkıntısı, ishal, baş ağrısı, şişmiş el ve ayaklar, bayılma, kusma varsa mis-c endişesi ile mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir.
Mis-c, hastalık geçirildikten sonraki ilk bir kaç hafta içinde de görülebileceğinden covid geçirildikten sonraki ilk bir kaç hafta içinde yine 38.5 dereceyi geçen inatçı kalıcı ateşle berberer mis-c den şüphe edilecek diğer belirtiler de eşlik ediyorsa mutlak suretle bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Sevgi ve sağlıkla kalın…
Uzm. Dr. Ayşe Sibel Tuğral
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı – Kocaeli
