El – Ayak – Ağız Hastalığı için yaz aylarının ve yaz tatillerinin neşesini kaçıran hastalık da diyebilirsiniz.
Yaz döneminde ateş yakınması ile bize başvuran hastaların önemli bir kısmından sorumludur. Özellikle yaz ayları ve sonbahar başına kadar olan dönemde salgın yapar.
Çocuklarda görülen bulaşıcı döküntülü hastalıklardan biridir. Genellikle kendi kendini 7 günde sınırlayan bir hastalık olması nedeni ile aşısı yoktur. İleriye dönük hastalığa dair herhangi bir sekel riski yoktur.
Hastalığı yapan enterovirüs ailesinden coxagi virüs grubudur.
HASTALIK NASIL BAŞLAR, NASIL İLERLER?
Hemen hemen birçok viral enfeksiyonda şikayetler aynı şekilde başlar. Önce ateş yakınması vardır. Bazı çocuklar bu erken dönemde boğaz ağrısını ifade eder.
Aileler genellikle bu aşamada doktora başvurur. Gören hekim boğazın kızarık olduğunu söyler. Yani başlangıç basit bir boğaz iltihabı şeklindedir.
Ateş ortalama 48 ila 72 saat kadar devam eder. Genellikle de 3 günde sonlanmaktadır. Bu dönemde genel olarak döküntü yoktur.
Ateşin 3. günü civarında döküntüler görülmeye başlar. Hastalık aslında adından da anlaşılacağı üzere önce ağız içinde, ellerde ve ayaklarda döküntü yapar.
Bu hastalığa neden olan coxagi virüslerin 12-13 alt tipi vardır. Bazen çocuğun hangi tipe yakalandığına göre bazen de çocuğun bağışıklık durumuna göre klinik değişkenlik gösterir.
Örnek vermek gerekirse bazen döküntüler önce el ve ayakta kızarıklık ve kaşıntı şeklinde başlar sonra yine el ve ayakta içi su dolu su çiçeğine benzer döküntüler belirir. Lezyonlar genelde kaşıntılıdır. Bu klinik tipik bir “El – Ayak – Ağız Hastalığı ” kliniğidir.
Ama bazen bu kadar tipik olmaz. Mikrop sadece ağız içinde döküntü yapar. Deri döküntüsü olmaz ki o zaman adı “herpenjina” olur.
Bazen de döküntüler tipik el ve ayakta değil de vücudun farklı cilt bölgelerinde bez bölgesinde, kollarda, bacaklarda olabilir.
Döküntü ortalama 4-5 gün sürer. Hastalığın ilk 2-3 gün olan ateş ile beraber toplam 7 günlük seyri vardır ve bu süre boyunca bulaştırıcıdır.
HASTALIK NASIL BULAŞIR?
En çok solunum yolu ile bulaşır. Hastalığa sahip çocuğun öksürük, hapşırık vb. yollarla havaya bıraktığı mikrobun yanındaki çocuk tarafından nefesle alınması en sık yoldur.
Ayrıca cilt lezyonlarına yakın temas bir diğer bulaş şeklidir.
Yazın özellikle havuz sularına hastalıklı çocuklarla gelen mikrobun (idrar, dışkı vb.) sağlıklı çocuklar tarafından yutulması da bulaşma yoludur. Özellikle bu hastalığı tatil sonrası sık görme sebeplerimizin başında havuza girme hikayesi vardır
TEDAVİSİ NEDİR?
El – Ayak – Ağız Hastalığına neden olan mikrop bir virüs olması nedeni ile antibiyotik etki etmez. Henüz döküntüsün olmadığı sadece ateş ve boğaz kızarıklığının olduğu erken dönemde ateşe ve boğaz kızarıklığına neden olan mikrobun beta olmadığına emin olduktan sonra (ki bunun yolu boğazdan alınan strep A testidir) hastalığın virüs kökenli olduğuna (yani antibiyotik gerekli olmadığına) karar verilir.
48-72 saat ateş takibi yapılır. 3. günde başlayan döküntü ile de hastalığın adı konur.
Ateşin olduğu ilk 2-3 gün sadece ateş düşürücü, döküntü başladıktan sonra da kaşıntıyı ve döküntüleri rahatlatan yardımcı ilaçlar kullanılabilir. Zaten en geç 4-5 günde de döküntü geçer.
YANİ, hastalık 7 günde kendini sınırlar ve sonlanır.
HASTALIK, ateşin başladığı ilk günden sonraki 7 gün boyunca bulaştırıcıdır.
TIRNAK TUTULUMU
Bazı çocuklarda hastalık geçirildikten 2-3 hafta sonra tırnaklarda çizgilenme ve tırnak yatağından başlayan ayrılma görülebilmektedir. Virüs enfeksiyonu sırasında virüs tırnakları da tutuğundan mikropla karşılaşan öndeki tırnak atılır. Bu da tırnakta ayrılma şeklinde görülüp ailede endişe yaratabilir. Mikropla karşılaşmamış ve arkadan gelen sağlıklı tırnağın tamamlanması ile görüntü normale döner.
Sağlıkla kalın
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı – Kocaeli
