2 Yaş Sendromu

2 Yaş Sendromu nedir?

2 yaş sendromu çocuklarda yaklaşık 1,5 yaşında başlayarak 3,5 yaşına kadar devam eden zorlu bir dönemdir. Bu dönemde çocukta görülen davranış değişikliklerinin hepsi bir anda ortaya çıkmaz. Çocuğun olaylar karşısında göstermiş olduğu tepki onun kişilik özelliklerine göre bazen şiddetli bazen de hafif olabilir.

İki yaşındaki her çocuk bu evreden geçer. Bu dönemin 2 yaş sendromuna dönüşmemesi için anne babanın hangi durumda ne yapması gerektiğini bilmesi gerekir. Aile bu dönemin yaşanması gereken normal bir süreç olduğunu bilir ve çocukla iletişim kurarken buna göre bir yaklaşım sergilerse bu dönem bir sendrom gibi yaşanmayacaktır.

Dönemin Genel Özellikleri

• Çocuk kendi yeterliliklerini ve becerilerini sergilemekte ısrar eder çünkü bu onun için “bu dünyada artık ben de varım” demenin bir şeklidir. Kendi kimliği ile ilgili farkındalığının arttığı bir süreçtir. Mümkün olduğunca bağımsız hareket etmek ve birçok şeyi tek başına yapmak ister.
• İki aşırı uçta yaşar. Bu büyüme sürecinin bir parçasıdır. Bir an dışa dönük ve aktifken, diğer bir an utangaç olabilir. Ya da kendisinin tek başına yapmasının zor olduğu bir şeyi tek başına yapmak isterken, tam tersi kendisinin yapabileceği şeyleri sizin yapmanızı isteyebilir. Bir an kendisi yemek ister, başka bir an yedirilmek ister.
• Bu onun için bir kararsızlık dönemidir. Seçim yapmakta zorlanır ve sık sık fikrini değiştirir.
• İnatçı, emredici ve talepkâr olur. Ama bu kendinden emin olduğu için değil, tam tersi güvensiz hissettiği içindir. Dünyanın ne kadar büyük ve kendisinin ne kadar küçük olduğunu fark etmeye başlar. Bu da çocuğu korkutur. Eğer dünyanın anne ve babasından oluşan küçük bir kısmını bile kontrol edebilir ya da yönetebilirse, kendisini daha güvenli hissedeceğine inanır.
• Zaman kavramı gelişmemiştir, şu anda yaşar. Gelecek onun için bir şey ifade etmez. “5 dakika sonra” demenin hiçbir anlamı yoktur onun için. Dolayısıyla bir şey istediği zaman, onu şimdi istiyordur. Olmaması büyük hayal kırıklığı yaratır.
• Özellikle 2,5 – 3 yaş arası daha kolay yoruluyor olabilir. Daha çabuk uykusu gelebilir veya daha fazla kucakta taşınmak isteyebilir.
• Diğer çocuklarla oynamaktan daha çok keyif alır ama hâlâ oyuncaklarını paylaşmak istemeyebilir. Zaten bu dönem hâlâ beraber oynamak yerine, yan yana -paralel – oyun oynama dönemidir.
• Hayal ile gerçeği ayırmada sorunu vardır. Rüyalar gerçek görünür, canavarlar gerçekten yatağın altında yaşıyor gibidir.

2 Yaş Sendromu Belirtileri Nelerdir?

• Her şeyi tek başına yapmak istemek
• İsteklerinde ısrarcı olmak
• Söz dinlememek ve istenilenin aksini yapmak
• İştah problemleri
• Uyku düzeninde bozukluklar, yatmak istememek
• Çevresindeki herkese karşı otorite kurma isteği
• Öfke nöbetleri; anne-baba-çocuklara vurmak, ısırmak, kendine zarar vermek; kafasını vurmak, kendini yere fırlatmak, durmadan ağlamak
• Tuvalet sorunları

Hangi durumlar bu problemin yaşanmasında daha etken rol oynar?

• Çocuk 2 yaşına geldiğinde 1’inci yaşına göre kendini daha iyi ifade etmeye çalışsa bile bunu tam anlamıyla başaramaz. Anlaşılmadığı zaman ağlayarak, öfkelenerek ve bağırarak tepki verebilmekte.
• Anne ve babanın engelleyici ve aşırı koruyucu davranışları (“aman dikkat kırarsın, aman dikkat dökersin gibi söylemler”)
• Çocuk her şeyi anne-baba yardımı almadan kendi yapmak ister (yemeğini tek başına yemek, kıyafetlerini tek başına giyip, çıkarmak gibi). Anne – baba çocuğa yardım etmek konusunda erken davranırsa “yapamadığı” hissiyle mücadele eder. Bu durum da onun öfkelenmesine neden olur.
• Anne-baba çocukla yeterince ilgilenmiyorsa çocuk ilgi çekmek için agresif tavırlar sergileyebilmektedir.
• Kardeşin varlığı ve kardeşler arası kıskançlık sorunları artırabilmekte.

2 yaş sendromu yaşayan çocuğa nasıl yaklaşılmalı?

• Ebeveynler 2 yaş sendromunun normal bir gelişim evresi olduğunu unutmamalı ve kontrollü davranılmalıdır..
• Ailenin tutarlı olması, aynı konu üzerinde önce hayır, sonra evet dememesi gerekir. Ayrıca anne ya da babanın kabul ettiği ya da etmediği bir duruma diğer ebeveyn farklı bir yanıt vermemelidir.
• Çocuğunun olumsuz davranışlarını görmezden gelmek, onu idare etmek ve gerekirse bir süre ilgisiz kalarak tartışmaya girmemek gerekmektedir.
• Sinirlendiğinde dikkatini oyuncağa ya da başka bir şeye yönlendirmek sakinleşmesine yardımcı olabilir.
• Öfke krizi geçirirken sizin sakin kalabilmeniz önemlidir. Ona böyle yapmaması gerektiğini anlatmak, kriz halindeyken anlamayacağı gibi tansiyonu daha da yükseltir.
• Çatışmadan başından itibaren uzak durmak hayatı kolaylaştırır.
• Uzun uzun konuşmalar yerine, kısa anlatımlar ile onu uyarmak, kurgulanan hikâyeler ve oyunlar üzerinden çıkarımlarda bulunmasına izin vermek çok daha doğrudur.
• Çocuğa sınırlı seçenek sunmak bu dönemde yapılması gerekenler arasındadır. Örneğin iki farklı kıyafet gösterip, hangisini giymek istediğini ya da farklı oyunlar arasından hangi oyunu oynamak istediğini sormak.
• Çabalarını daima desteklemek ve hatalarını görmezlikten gelmek inatlaşmayı azaltabilir.
• “Sen bilirsin” diyerek bazı durumlarda seçimi çocuğa bırakmak önemlidir. Sen bilirsin demek, hem çocuğunun isteklerine ve itirazlarına saygı göstermeyi sağlar hem de çocuğa davranışlarının sorumluluğunu almayı öğretir.
• Olumsuz kelimeler kullanmaktan kaçınılmalıdır. “Yapma, etme, ağlama, bağırma” gibi sözcükleri farkında olmadan anne-baba öğretir. Refleks olarak ağızdan bu tip olumsuz sözcükler çıkabilir ama elden geldikçe kullanmamak en sağlıklısı olacaktır.

2 Yaş Sendromu Ne Zaman Biter?

Bu süreç çocuk yaklaşık olarak 3,5 yaşına geldiğinde sona erer. Çocuk artık söylemek istediği her şeyi kolaylıkla ifade etmeye başlar. Kendi bedenini tam olarak kontrol etme yetisine sahip olup kimseden destek almadan kendi işini kendi görebilir. Tüm bunlar çocuğun bireyselleşme sürecinin tamamlandığını gösteren gelişmelerdir.

Unutmayın ki bu dönemi sendroma çeviren çocuk değil annelerin ve babaların yanlış tutum ve davranışlarıdır. Bu süreci mümkün oldukça çocukla zıtlaşmadan, sevgi göstererek onu anlamaya çalışarak geçirmek gerekir.

Eğer anne – baba ve çocuk için iki yaş dönemi zor geçiyor ve anne – baba çocuklarına nasıl davranacaklarını bilemiyorlarsa, bir uzmandan yardım almak bu dönemin daha sağlıklı atlatılmasına olanak sağlayacaktır.

Sağlıkla kalın

Uzm. Dr. Ayşe Sibel Tuğral

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı – Kocaeli