Çocuklarda Tekrarlayan Ateş yazımda önce ateş nedir, sebebi nedir onları açıklayalım. Ateş, vücut sıcaklığının 37,9°C ve üzeri olması olarak tanımlanır.
Akut başlangıçlı ateşin çocuklarda en sık nedeni kendi kendini sınırlayan viral enfeksiyonalardır. Komplike olmamış bakteriyel enfeksiyonlar ikinci sıradadır bunlar da en geç bir hafta içinde ya da daha kısa zamanda iyileşme ile sonuçlanır.
Çok az hastamızda ateş daha uzun sürebilir ya da ateşsiz seyreden aralıkların arkasından tekrarlar. Bu durum ailelerde kaygı uyandırır.
Ben bu makalemde daha çok ateşsiz normal vücut sıcaklığı aralıklarını takip eden tekrarlayan ateş konusunu anlatmaya çalıştım.
Ateş sırasında var olan belirtiler, tekrarlayan ateşin ritmi ve periyodikliği çoğu zaman biz çocuk doktorlarını doğru tanıya yönlendirir.
Çocuklarda tekrarlayan ateş aralıklarında belli bir düzen yoksa genellikle bu durum farklı organ sistemlerinin enfeksiyonlarından kaynaklanır. Örneğin üç yaşında kreşe başlamış bir çocukta ateşin ilk nedeni bir boğaz iltihabı iken, bu ateşten 15 gün sonra gelişen ateş bir orta kulak iltihabına ya da bu ateşten 1,5 ay sonra gelişen üçüncü bir ateş bir akciğer enfeksiyonuna bağlı olabilir. Böyle bir kreş çocuğunda hem ateş düzensiz aralıklarla gelir hem de ateşin nedeni her defasında farklı bir enfeksiyondur.
Bazen bu tarz tekrarlayan ateşler her defasında aynı organın enfeksiyonundan kaynaklanabilir. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu buna örnek gösterilebilir. Burada da yine belli bir düzen ve ateş ritmi yoktur ama çocuk sürekli ateşlenmektedir. Örneğin böyle bir çocukta tekrarlayan ateşin idrar yolu enfeksiyonuna bağlı olduğu anlaşıldıktan sonra biz çocuk doktorları bu çocuğun neden sürekli idrar yolu enfeksiyonu geçirdiğine ait daha ileri tetkikler yaparız.
Bazen ateş atakları düzenli bir saat işleyişi gibi belli aralıklarla gelir. Pek çok aile ateşin hangi tarihte geleceğini tahmin etmeye başlar, örnek olarak her 3 haftada bir, her altı haftada bir tekrarlayan ateş gibi. Bu tarz hastalıklar genellikle çocuklarda tekrarlayan ateş sendromları olarak adlandırılan oto-inflamatuvar bozukluklardır. Aile bize düzenli belli bir matematiksel ritim düzeninde tekrarlayan ateşten bahsediyorsa eşlik eden semptomlara bakarız bu grup hastalıkların ayırıcı tanısını yapmaya çalışırız. PFAPA, siklik nötropeni bu şekilde ritmik ateş yapan hastalıklardandır
Neoplazm
Neoplazm adını verdiğimiz kötü huylu hastalıklar ailelerin korkulu rüyası olsa da özellikle çocuklarda tekrarlayan ateşin nadir sebeplerindendir. Aslında tekrarlayan ateşi olan bir çocukta ilk akla gelen nedenlerden değildir. Ama biz çocuk doktorları iyi biliriz ki lösemi ve lenfoma, başvuru sırasında tekrarlayan ateşle ortaya çıkabilen iki ana kanserdir. Bu nedenle bu hastalıklar için hastanın öyküsünü klinik bulguları ve tanısal testleri bu iki hastalığı ekarte etmek amacı ile de yaparız.
Sonuç olarak 3-5 yaş aralığında ve kreşin ilk yıllarında olan bir çocuk için genel olarak tekrarlayan ateşin en sık nedeni (sürekli olarak kendi yaşıtlarından kaptığı enfeksiyonlar nedeni ile) tekrarlayan üst solunum yolu enfeksiyonudur. Bu ateşlerin en tipik özelliği belli bir ritim olmaması ve genelde testler ile de o anda salgın olan mikrobun saptanmasıdır.
Bir çocukta ateş özellikle düzenini şaşmadan belli bir ritim ile tekrarlıyorsa böyle bir çocukta otoinflamutar hastalıklar ekarte edilmelidir. Bunun Türkiye’de en sık nedeni PFAPA‘dır.
PFAPA bir sonraki makalemde detaylı anlatılacaktır.
Ateşin uzun sürmesi, geçtikten kısa süre sonra tekrar etmesi ve çocuğun genel durumunun giderek kötüleşmesi durumunda, nadir de olsa çocukluk çağı lösemi ve lenfoma olasılığı mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durum öncelikle ekarte edilmelidir.
Kaynak PubMed Central ID (PMCID)
Sağlıkla kalın
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı – Kocaeli
