Toz Akarı Alerjisi Nedir? Ev tozu alerjisi belirtileri nelerdir? Ev tozu akarı tedavisi var mıdır?
“Çocuğunuzun ev tozu alerjisi var” dediğimizde anneler genel olarak tozun kendisine alerjisi var gibi düşünüp evin tozlu olmadığını söylerler. Bu yüzden bu rahatsızlığa aslında ev tozu değil, ev tozu akarı alerjisi demek daha doğrudur. Ev tozu akarı gözle göremeyeceğimiz 0.3 mikrometre boyunda, 8 bacaklı böcek grubundandır. Sadece mikroskop ile görülebilen bir canlıdır. Bu canlının vücut parçaları ve dışkı yolu ile etrafa saçtıklarına karşı vücudumuz alerji geliştirir. Ve bir toz akarı tüm yaşamı boyunca kendi ağırlığının 200-400 katı kadar atık dışkı bırakır.
İnsan deri artıkları toz akarlarının (mite) temel gıda kaynağıdır. Yani gün içinde derimizden pul pul dökülen deri artıklarımızı yiyerek beslenirler.
Ev tozu akarları 60 derecenin üzerine dayanıksızdır ve ölürler.
Ev tozu akarı hangi ortamları sever?
Ev tozu akarı özellikle iyi ısınan, dışarı ile irtibatı zayıf, kapalı ve nemli ev ortamını sever. Bu tanım kaloriferli, ısı izolasyonu çok iyi, ev soğumasın diye gün içinde havalandırılmayan evlere uyar. Böyle bir evde özellikle penceresi olmayan ve havalandırılamayan bir oda var ise toz akarı için cennettir.
Evler genel olarak sıcak ve nemli bir ortam sunmaları nedeni ile akarlar için en uygun yaşam alanıdır. Akar alerjisi olan çocuklarda şikayetler belli bir mevsime sınırlı değildir. Tüm sene boyunca devam eder.
Yaşam alanımızda ne kadar çok eşya var ise, ne kadar sıkışık ise, ne kadar çok halı var ise, ne kadar sıcak ve nemli ise, ne kadar havalandırılmıyor ise o kadar çok toz akarı var demektir.
Ev tozu akarı hangi nesnelerde daha çok yaşar?
Ev tozu akarı özellikle sık dokumalı, yıkanması çok mümkün olmayan kumaşları severler. Kadife türü döşemelik kumaşlarda, perdelerde, dokuma halılarda (el ya da fabrika fark etmez), pelüş, polar türü kumaşlarda yaşamayı tercih ederler.
Ev tozu akarlarından tamamen kurtulmak mümkün mü?
Ev tozu akarlarını biraz sonra madde madde sayacağım tedbirler ile azaltabiliyoruz. Ancak ve maalesef ki tamamen ortadan kaldırmak ve akarsız yaşam alanları oluşturmak mümkün değil.
Toz akarı alerjisi tedbirlerini anlattığımız birçok ailenin hemen ikinci sorusu şu olur; ‘’hocam ev ortamında bu söylediklerinizi yapsak bile, kreş ya da okul ortamını ne yapacağız?’’.
Alerjik bir çocuğun tedavisinin yarısı ilaçlar ile sağlanıyorsa yarısı da bizim çocuğumuzun yaşam alanlarından alerjeni azaltmamızdan geçer. Her ne kadar okul ya da kreş ortamına çok müdahele edemesek de unutmayalım ki gece uykusu ile beraber çocuk günün büyük bir kısmını yaklaşık 14-16 saatini evde geçirir. Bu nedenle evde alacağımız tedbirler çok şey değiştirir.
Ev tozu akarından korunmak için neler yapmalıyız?
- Yatak odası ve gün içinde vakit geçirdiği oturma odası çocuğunuzun temel yaşam alanlarıdır. Özellikle bu iki odada ne kadar az eşya o kadar az toz akarı demektir.
- Yatak odasında sadece kendi yatağı ve dolabı olmalı onun dışında eşya olamamalıdır. Özellikle pelüş ya da polar türü oyuncaklar olmak üzere çocuğa ait oyuncaklar yatak odasında bulunmamalıdır. Çocuk odasına ardiye gibi evde kullanılmayan eşyaların konulması ya da kullanılmayan eski kitapların konulduğu kitaplıkların bulunması hatalıdır. Bu, toz akarı yoğunluğunu arttırır.
- Toz akarı alerjisi olan bir çocuğun yaşadığı bir evde halı bulunmamalıdır. Ev tipi ya da makine olup olmaması çok fark etmez. Halı yerine çamaşır makinesinde 60derecede yıkanabilir, ısıya dayanıklı kumaştan yapılmış örgü kilimler tercih edilmelidir.
- Yattığı odadaki perdeler 15 günde bir 60 derecede yıkanmalıdır. Bu nedenle stor türü perdeler sık yıkanamadığı için uygun değildir.
- Ev tozu akarları nemli ortamda daha kolay ve hızlı ürer. Ev tozu akarı alerjisi olan bir çocukta evin nem düzeyi %40-45 derecede tutulmalıdır. Nem düzeyi aşırı yüksekse evin nemini azaltan cihazlar kullanılabilir. Evde çamaşır kurutmak evin nem düzeyini çok arttıracağından önerilmez.
- Yer silinebilir malzemeden yapılmış olmalıdır. Yer en az haftada 2 kez silinerek temizlenmelidir. Temizlik sırasında kokmayan deterjanlar tercih edilmelidir. Duvardan duvara halı kaplama kesinlikle en önerilmeyen yer kaplama malzemesidir.
- Evde kullanılan elektrik süpürgesinin HEPA filtreli olması özellikle önemlidir.
Alerjik çocuğun yatağı nasıl olmalıdır?
Ev tozu akarları özellikle yün ve pamuk malzemeden yapılmış ürünlerde yaşamayı daha çok sever. Çocuklar günün en az 8-12 saatlik kısmını uykuda geçirir. Bu nedenle gece uyku alanında toz akarı olmaması çok önemlidir. Alerjik çocuklar için üretilmiş yatak, yorgan ve yastık kılıfları mevcuttur. Özellikleri sık dokumalı olmasıdır. Böylece toz akarlarının temel gıdası olan insan deri artıklarının toz akarına ulaşmasını engellerler. Böylece toz akarları çoğalamazlar, diğer taraftan da toz akarının kılıfı geçerek çocuğa ulaşmasını engeller. Üzerine normal nevresim takımları geçirilebilir. Ancak bu nevresimleri her hafta 60 derecede yıkanması gereklidir.
Sağlıkla kalın
Uzm. Dr. Ayşe Sibel Tuğral
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı – Kocaeli
Alerji ile ilgili diğer yazılarım:
