Grup A beta hemolitik streptokok nam’ı diğer “Beta”
Neden önemli?
Halk arasında bilinen adı ile “beta” özellikle sonbahar ve kış aylarında daha yoğun olarak görülmektedir. Yıllardır tıp biliminin çok iyi bildiği çok iyi tanıdığı ve hemen hemen her sene salgın yapan bir mikroptur.
“Beta bir virüs değil bir bakteridir.”
Aslında boğaz iltihabı ve ateş yapan mikropların içinde görülme sıklığı %10-15’dir. Ancak bu kış pandeminin bitmesi ile her senekinden daha yoğun ve ciddi bir salgın yapmıştır.
Beta boğaza yerleşmeyi sever.
Genel olarak yakınma boğaz ağrısı, boğazda batma, acıma yanma olarak başlar, bu belirtileri takiben hemen hemen ilk 24 saat içinde ateş başlar.
Bademciklerde ve boyun bölgesindeki lenf bezelerinde şişme, büyüme yapar.
Aslında klasik bir boğaz enfeksiyonunda olduğu gibi hafif seyirli bir hastalık olarak seyreder. Çok nadiren beta enfeksiyonu boğazda kalmak yerine saldırgan bir seyre geçer ve boğazdan çıkarak ‘’invaziv beta’’ olarak bu sene sosyal medyada adından çok söz edilen bir hale gelir.
İnvaziv Beta:
Hastalığın doğal seyrinden çıkıp saldırgan bir hale gelmesi boğaz dışında birçok doku ve organa yerleşerek oraları enfekte etmesi anlamına gelir. Bu kış İngiltere’ de ölümle sonuçlanan 6 çocuktaki seyir tam olarak invaziv betaya örnektir. Aslında çok nadir görülen bir durumdur.
Beta enfeksiyonlarının klasik seyrinde boğaz ağrısı vb. yakınmaların yanında ateş vardır. Ateş titreme ile yükselebilir ve bazen inatçı olabilir. Ateşin ilk 48-72 saati bizleri biraz zorlayabilir. Genelde panik halinde aileleri doktora getiren dönem bu ateş dönemidir.
Bu ateşin yoğun olduğu ilk 3 günde genel halsizlik, yaygın vücut ve kas ağrıları olur. Genel olarak küçük çocuklar bu durumu “bacaklarım ağrıyor, kollarım ağrıyor” şeklinde ifade eder.
Bu esnada bazen ailenin kendisinin bile görebildiği boğazda aşırı kızarıklık, bademciklerde aşırı büyüme, bademciklerin üzerine adeta kar yağmış gibi görünen beyaz “membran” vardır. Bu görüntüye “membranöz tonsillit” ya da “kriptik tonsillit” denir.
Yine bu aşamada boyun bölgesindeki lenf bezeleri büyür, bezeler genellikle ağrılıdır. Bazen ailelerin doktora başvuru nedeni bu bezelerde büyüme ile olur.
Hastalığın 3.-4 günü gibi yavaş yavaş bağışıklık sistemi mikrobu yenmeye başlar ve klinik yavaşlar. Nadiren bu aşamada tam tersi olur ve mikrop bizi yenerek zatürre vb. gibi bir duruma ilerleyebilir.
Hastaya “Beta” tanısı koymak neden önemli?
Aslında Beta klasik boğaz iltihabı ve ateş ile seyreden diğer mikroplardan klinik olarak çok da farklı bir seyri olmayan mikroptur.
“Beta enfeksiyonu diğer boğaz kızarıklığı ve ateş ile seyreden mikroplardan ayıran en önemli özelliği onun bir virüs değil bakteri oluşudur.”
Yani; beta antibiyotik kullanımı gerektiren bir mikroptur.
Beta enfeksiyonlarının tedavisi nasıl yapılır?
İşin gerçeği beta enfeksiyonlarının olmazsa olmaz kuralı 10 günlük antibiyotik tedavisidir.
Peki; çocuğum Beta enfeksiyonunu antibiyotik kullanmadan geçirirse bir sıkıntı olur mu?
Beta enfeksiyonları hastalarımızın büyük bir kısmında iyi huylu seyreder. 2-3 gün ateş yapar. Boğaz ağrısı kızarıklığı yapar. Sonra yavaş yavaş ateş düşer ve hastalık kendini sınırlar.
Ancak bu en hafif formunda bile kişi beta enfeksiyonu ile karşılaştığı için ‘’akut kalp romatizması’’ olarak bilinen kısa adı ile ARA (akut romatizmal hastalık) riski ardır.
Beta enfeksiyonlarından sonra tabii ki her çocuk kalp romatizması olmaz. Ancak özellikle antibiyotik kullanılmadan atlatılan beta enfeksiyonları ya da antibiyotik tedavisinin 10 güden önce bırakıldığı durumlarda kalp romatizması riski özellikle 5-15 yaş aralığında artar.
Tanı nasıl konur?
Laboratuvar tanısal yöntemlerinin iyi olmadığı dönemlerde hekimler beta enfeksiyonunu muayene ile ekarte etmek zorlanırdı. Bu nedenle hastasını riske etmemek adına boğaz kızarıklığı ve ateş ile başvuran hastasına antibiyotik başlanırdı.
Ancak laboratuvar tanısal yöntemlerin ilerlemesi ile beraber şimdi çocuklar daha şanslı. Çünkü ateş ve boğaz kızarıklığı ile gelen hastalarımızın sadece %10-15’i betadır.
Direkt Swab Test (Antijen Testi): Boğaz sürüntüsünden doğrudan A grubu Streptokok antijenlerinin immünolojik olarak tespitidir. Yani sizlerin hızlı antijen testi olarak bildiği testtir. Çocuğun boğazından pamuklu bir çubuk yardımı ile sürüntü alınır. Test 15 dakikada sonuçlanır.
Bu yöntem sayesinde bize boğaz kızarıklığı ve ateş ile gelen hastalarımızın %9O’ını gereksiz antibiyotik kullanmasına engel oluruz.
Boğaz Enfeksiyonlarında ‘‘Boğaz Kültürü’nün Yeri”.
Boğaz kültürü standartta kullandığımız bir yöntem değildir. Hızlı antijen testi negatif gelen ama ısrarla beta düşündüğümüz ama antibiyotik başlamak istemediğimiz hastalarımızda kültür de alınabilir. Sonuç 24-48 saat sonra çıkar.
AGBHS (Beta) Bakterileri Nasıl Bulaşır?
AGBHS bakterileri başlıca hastanın öksürmesi ve hapşırması ile boğaz salgılarının küçük damlacıklar şeklinde havaya geçer. Ve bu damlacıkların solunum yoluyla diğer kişiler tarafından alınması şeklinde bulaşır. Yani özetle kişiden kişiye nefes yolu ile bulaşır
Korunma
Bütün üst solunum yolları enfeksiyonlarında olduğu gibi, korunmada en basit yol sık sık elleri yıkamaktır. Kalabalık yerlere girmekten kaçınmak, öksüren hapşıran kişilere yaklaşmamak gerekir. Bu kişilerle sarılıp öpüşmemek ve dışarıda yemek yememek dikkat edilmesi gereken hususlar arasında sayılabilir.
Sevgi ve sağlıkla kalın,
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı – Kocaeli
